Remember, remember the 5th of November

411 μετά, ας θυμηθούμε λίγα στοιχεία σχετικά με την ημέρα…

3342575-v-for-vendetta-wallpaper-v-for-vendetta-5083134-1024-7681-700x457

Δημοφιλείς μέχρι και σήμερα μεταξύ των μικρών παιδιών, οι στίχοι αυτοί εξακολουθούν να υπενθυμίζουν στους Άγγλους γιατί το βράδυ της 5ης Νοεμβρίου σε κάθε πόλη και χωριό της Βρετανίας πυροτεχνήματα λάμπουν στον αέρα.

Η 5η Νοεμβρίου γιορτάζεται στη Βρετανία ως η Νύχτα του Γκάι Φωκς (Guy Fawkes Night ή Bonfire Night), σε ανάμνηση της αποτυχημένης προσπάθειας του Φωκς να ανατινάξει το Βρετανικό Κοινοβούλιο στις 5 Νοεμβρίου 1605 και να οργανώσει τη “Συνωμοσία της Πυρίτιδας” σαν αντίδραση στην τυραννική βασιλεία του Ιακώβου Α’ και στα σκληρά μέτρα του προτεστάντη βασιλιά απέναντι στους Καθολικούς. Στις αρχές του 17ου αιώνα, στα προάστια της πόλης του Λονδίνου, τρεις Καθολικοί Βρετανοί συναντώνται μυστικά για να αποφασίσουν τη δράση τους. Ο βασιλιάς Ιάκωβος Α’ της Αγγλίας είχε μόλις αναλάβει την εξουσία της χώρας.

Παρότι είχε υποσχεθεί χαλάρωση των αντικαθολικών νόμων, φαινόταν ότι ο νέος βασιλιάς θα αποδεικνυόταν ακόμη περισσότερο αυστηρός στην εκτέλεσή τους από τον προκάτοχό του. Οι Ρόμπερτ Κάτεσμπι, γνωστός Καθολικός του Νορθαμπτονσάιρ, ο ξάδερφός του Τόμας Ουίντουρ, και ο φίλος του Ράιγκτ, αποφάσισαν να οργανώσουν ένα σχέδιο που περιλάμβανε την ανατροπή του βασιλιά και την ανατίναξη της Βουλής των Λόρδων, κατά την έναρξη της Βουλής στις 5 Νοεμβρίου 1605, με σκοπό να προκαλέσουν μια γενική εξέγερση που θα επέτρεπε την επιστροφή του καθολικισμού στη χώρα.

Τον Μάιο του 1604, στο σχέδιο εντάχθηκε και ο Γκάι Φωκς, μισθοφόρος από το Γιορκσάιρ, ο οποίος είχε διακριθεί στον Ισπανικό Στρατό. Λόγω της εμπειρίας του, ο Φωκς θα μετατραπεί στον “εγκέφαλο” της δράσης της ομάδας, η οποία διευρυνόταν διαρκώς. Αρχικά, ο Κάτεσμπι νοίκιασε ένα διαμέρισμα κοντά στο Παλάτι του Ουέστμονστερ και η ομάδα άρχισε τη διάνοιξη μιας σήραγγας κάτω από το Βρετανικό Κοινοβούλιο. Η πρόοδος, ωστόσο, ήταν αργή για τους κυρίους, οι οποίοι δεν ήταν συνηθισμένοι σε σκληρή χειρωνακτική εργασία. Τελικά, το Μάρτιο του 1605, ο Τόμας Πέρσι κατάφερε να εκμεταλλευτεί τις διασυνδέσεις του στην Αυλή για να νοικιάσει ένα κελάρι κάτω από τη Βουλή των Λόρδων.

Το σχέδιο του τούνελ εγκαταλείφθηκε γρήγορα και σύντομα ο Φωκς κατάφερε να γεμίσει την υπόγεια αποθήκη με περίπου 30 βαρέλια πυρίτιδας, που κρύφτηκαν κάτω από άνθρακα και κομμάτια ξύλου. Τα πάντα ήταν έτοιμα για να τεθεί σε εφαρμογή το σχέδιο. Ενδεχομένως να είχαν προετοιμαστεί πολύ νωρίς, διότι ορισμένα από τα μέλη άρχισαν να αμφιβάλλουν για το σχέδιο, εκφράζοντας ανησυχίες για τους Καθολικούς που θα βρίσκονταν παρόντες στο Κοινοβούλιο την ώρα της έκρηξης. Δέκα ημέρες πριν τη σχεδιαζόμενη επίθεση, ο Λόρδος Μοντίγκλ, ένας μεταρρυθμιστής Καθολικός, έλαβε ένα σημαντικό γράμμα, που τον συμβούλευε για τη δική του ασφάλεια να βρει μια δικαιολογία για να βρει μια δικαιολογία να απουσιάσει από το Κοινοβούλιο την 5η Νοεμβρίου.

Ο συγγραφέας της επιστολής ουδέποτε ταυτοποιήθηκε, ωστόσο, ο Λόρδος ήταν γαμπρός του Φράνσις Τρέσμαν, μέλος της ομάδας της Πυρίτιδας. Ο Μοντίγκλ έδειξε αμέσως το γράμμα στον Ρόμπερτ Σέσιλ, υπουργό της κυβέρνησης. Παρότι με σημαντική καθυστέρηση, οι στοές κάτω από το Κοινοβούλιο ερευνήθηκαν την 4η Νοεμβρίου και η πυρίτιδα ανακαλύφθηκε. Μόλις ενημερώθηκαν ότι τα σχέδιά τους είχαν αποκαλυφθεί, ο Ρόμπερτ Κάτεσμπι και ο Τόμας Ουίντουρ εγκατέλειψαν το Λονδίνο και συναντήθηκαν με την υπόλοιπη ομάδα στο Ουαρουικσάιρ, χωρίς να εξασφαλίσουν την υποστήριξή της. Κατάφεραν να ταξιδέψουν, μένοντας σε φίλους και σε υποστηρικτές, αλλά τρεις μόλις ημέρες μετά συνελήφθησαν.

Ο Κάτεσμπι, ο Πέρσι και ο Ράιγκτ σκοτώθηκαν, ενώ ο τραυματισμένος Ουίντουρ μεταφέρθηκε στο Λονδίνο. Οι υπόλοιποι συνελήφθησαν λίγες ημέρες αργότερα. Όλοι οι συνωμότες, εκτός από τον Τρέσμαν, εκτελέστηκαν. Πώς μπόρεσαν αυτοί οι άνδρες να διεισδύσουν τόσο εύκολα στα άδυτα της αγγλικής κυβέρνησης; Και γιατί τα κελάρια ερευνήθηκαν τόσο καθυστερημένα;

Ενδέχεται ο Ρόμπερτ Σέσιλ να είχε οργανώσει όλη τη συνωμοσία για να εκφοβίσει τον βασιλιά, ώστε να αναγνωρίσει την καθολική απειλή; Μία δημοφιλής θεωρία υποστηρίζει ότι ο Γκάι Φωκς ήταν ένας προβοκάτορας, όπως και οι άλλοι συνωμότες, όπως ο Τρέσμαν, που δρούσε ως διπλός πράκτορας. Είναι πιθανό, ωστόσο, οι πράκτορες του Σέσιλ να μην διαπίστωσαν ποτέ ότι επρόκειτο για μια ήδη σχεδιασμένη συνωμοσία. Ο τελευταίος αποκάλυψε τη συνωμοσία μόλις την τελευταία στιγμή, προσδίδοντας δραματικότερο τόνο στην επιχείρηση. Στην πραγματικότητας, ο βασιλιάς μπορεί να μην βρέθηκε καμία στιγμή σε πραγματικό κίνδυνο.

Πηγή: britannia.com

Ήταν 31 Ιανουαρίου του 1606, όταν τα μέλη της Συνωμοσίας της Πυρίτιδας, μαζί με τον εμπνευστή της Γκάι Φοκς, οδηγήθηκαν στην αγχόνη και κατόπιν διαμελίστηκαν για παραδειγματισμό.

Το χρονικό της συνωμοτικής δράσης
Σύμφωνα με τη Μηχανή του Χρόνου, στη Βρετανία, ο προτεστάντης Βασιλιάς Ιάκωβος Α’, ασκούσε την εξουσία με τρόπο βίαιο και τυραννικό. Οι μαζικές εκτελέσεις, οι κατασχέσεις περιουσιών και οι εκδιώξεις από τα αξιώματα, αποτελούσαν μια οδυνηρή πραγματικότητα για τους Καθολικούς.

Ένας Άγγλος στρατιώτης από το Γιορκ, ο Γκάι Φοκς, ανέλαβε την οργάνωση μιας ομάδας Καθολικών, που στόχο είχε τη δημιουργία Καθολικής επανάστασης σε ολόκληρη την Αγγλία.

Το εγχείρημά του Φοκς στηρίζονταν στη θεωρία του Ντόμινο.

Ευελπιστούσε πως η πυροδότηση μιας σειράς έκρυθμων γεγονότων στο Λονδίνο θα δημιουργούσε χάος και αναρχία, που θα εξαπλώνονταν σε όλη την επικράτεια και με τη βοήθεια του καθολικού στέμματος της Ισπανίας, θα γινόταν εφικτή η ανατροπή της Μοναρχίας, επιφέροντας ταυτόχρονα ένα καίριο χτύπημα στον Προτεσταντισμό.

Το σχέδιό του ήταν απλό.
Θα ανατίναζε μαζί με τους συντρόφους του το Παλάτι του Γουέστμινστερ, γνωστό και ως Σπίτι του Κοινοβουλίου, δολοφονώντας το Βασιλιά Ιάκωβο Α’, τη βασιλική οικογένεια, τους βουλευτές και όσα μέλη της αριστοκρατίας και της προτεσταντικής εκκλησίας θα παρευρίσκονταν εκεί.

Η επόμενη μέρα θα ήταν χωρίς την παραδοσιακή ελίτ.
Για το σκοπό αυτό ο Φοκς και οι συνωμότες του νοίκιασαν το Δεκέμβριο του 1604 ένα κελάρι που έφτανε μέχρι το υπόγειο του κτιρίου της Βουλής και άρχισαν να το γεμίζουν με βαρέλια γεμάτα μπαρούτι, τα οποία έκρυβαν κάτω από σωρούς από κάρβουνα.

Ως το Μάρτιο του επόμενου έτους, το κελάρι είχε μετατραπεί σε μπαρουταποθήκη, αριθμώντας 36 βαρέλια με πυρίτιδα.

Η ευκαιρία για την εκτέλεση του ριψοκίνδυνου τολμήματος, δόθηκε όταν γνωστοποιήθηκε ότι στις 5 Νοεμβρίου του 1605, ο βασιλιάς Ιάκωβος και σύσσωμη η πολιτική ηγεσία της χώρας, θα παρευρίσκονταν σε μια διευρυμένη συνέλευση της Βουλής των Λόρδων και της Βουλής των Κοινοτήτων.

Το μοιραίο λάθος
Ωστόσο, κάθε συνωμοσία που δεν τηρεί τους συνωμοτικούς κανόνες είναι καταδικασμένη.

Την παραμονή του χτυπήματος στο Κοινοβούλιο, ένας από τους συνωμότες, ο Φράνσις Τρίσμαν, θεώρησε ορθό να στείλει μία επιστολή στον καθολικό βουλευτή και γαμπρό του, Λόρδο Μόντιγκλ, προειδοποιώντας τον να μη παρευρεθεί στη συνεδρίαση της επόμενης μέρας.

Η επιστολή αυτή προβλημάτισε τον Λόρδο, που έσπευσε να ενημερώσει την κυβέρνηση. Λέγεται μάλιστα πως για τις υπηρεσίες του αυτές στο Στέμμα, έλαβε αργότερα 700 χρυσές λίρες.

Αμέσως διενεργήθηκαν έρευνες στις υπόγειες σήραγγες κάτω από τη Βουλή και ως τις πρώτες πρωινές ώρες οι αρχές ανακάλυψαν το κελάρι, συλλαμβάνοντας επ’ αυτοφώρω τον Γκάι Φοκς.

Τα βασανιστήρια
Αν και παραδέχτηκε από την πρώτη στιγμή την πρόθεσή του να ανατινάξει το Κοινοβούλιο, ο Φοκς βασανίστηκε σκληρά για να μαρτυρήσει τα ονόματα και των υπολοίπων συνωμοτών.

Σε ένα από τα βασανιστήρια μάλιστα, τον έδεσαν σε ένα κρεβάτι χειροπόδαρα με δερμάτινα λουριά και τον τραβούσαν μέχρι να κοπούν οι μύες και να εξαρθρωθούν τα άκρα του.

Αρχικά η απάντηση του Φοκς στους βασανιστές του ήταν ένα πλατύ χαμόγελο, γεγονός που αιτιολογεί και τη γελαστή έκφραση που έχει η λευκή μάσκα που τον απεικονίζει σήμερα, έπειτα όμως «έσπασε». Η άλλη εκδοχή είναι ότι τον σημάδεψαν με τέτοιο τρόπο που φαινόταν να γελάει συνέχεια.

Σύντομα πραγματοποιήθηκαν 11 ακόμη συλλήψεις, στις οποίες ο βασιλιάς φρόντισε να συμπεριλάβει ανάμεσα στους υπαίτιους και άλλους πολιτικούς εχθρούς του.

Οι «Συνωμότες της Πυρίτιδας», όπως έμειναν στην ιστορία, δικάστηκαν στις 27 Ιανουαρίου και καταδικάσθηκαν σε θάνατο.

Απέναντι από το κτίριο που σκόπευαν να ανατινάξουν στήθηκε μια εξέδρα και ένας, ένας απαγχονίζονταν και διαμελίζονταν.

Τελευταίος προς εκτέλεση έμεινε ο Φοκς, ο οποίος όμως κατά τη μεταφορά του στην εξέδρα, μην έχοντας τον έλεγχο των άκρων του από τα βασανιστήρια, γλίστρησε και έπεσε με το κεφάλι.

Ο θάνατος ήταν ακαριαίος και ο Βασιλιάς ενοχλημένος, διέταξε να κατακρεουργηθεί το σώμα του και να αποσταλούν τα κομμάτια απ’ άκρη σε άκρη σε όλο το βασίλειο, για να υποδηλώνουν την «τύχη των προδοτών».

Μάλιστα, από το ίδιο έτος καθιέρωσε την 5η Νοεμβρίου, ημέρα εορτασμού της σωτηρίας του και επικράτησης της Μοναρχίας.

Σήμερα η γιορτή είναι γνωστή με την ονομασία «Νύχτα του Γκάι Φοκς».

Κατά τον εορτασμό της πλήθος πυροτεχνημάτων φωτίζουν τον ουρανό, ενώ συνηθίζεται σε όλη την επικράτεια της Βρετανίας να καίγονται ομοιώματα του Γκάι Φοκς.

Αυτά ντύνονταν πάντα με περίεργα ρούχα και με τα χρόνια η λέξη «Guy», πέρασε στην Αγγλική αργκό, για να χαρακτηρίσει όσους συνήθιζαν να κυκλοφορούν με παρεμφερή ρούχα, ενώ πλέον χρησιμοποιείται ως προσφώνηση του «παλιόφιλου». Παράλληλα, κατά τη διάρκεια των εορταστικών εκδηλώσεων τα παιδιά κυκλοφορούν φορώντας τη μάσκα με τη μορφή του Φοκς, ενώ μικροί και μεγάλοι σιγοψιθυρίζουν στιχάκια της εποχής:

«Remember, remember, the fifth of November

The Gunpowder treason and plot!

Η Συνωμοσία της Πυρίτιδας και η απειλή της ζωής του Βασιλιά ενέπνευσαν τον Ουίλιαμ Σαίξπηρ για το έργο «Μάκβεθ». Ήταν ο ίδιος ο θρύλος του Γκάι Φοκς που αποτέλεσε την πηγή έμπνευσης για το κόμικ των Άλαν Μουρ και Ντέιβιντ Λοιντ, «V for Vendetta» με κεντρικό ήρωα τον μυστηριώδη V, που κρύβει το πρόσωπό του πίσω από μια μάσκα του Γκάι Φοκς. Διασκευή αυτού του κόμικ αποτελεί και η ομώνυμη ταινία του 2005, με τους Hugo Weaving και τη Natalie Portman.

Φόρο τιμής στον Γκάι Φοκς απέδωσε και ο Τζον Λένον, στο άλμπουμ του 1970 John Lennon/Plastic Ono Band, χρησιμοποιώντας λίγο πριν ακουστεί μία έκρηξη, στον τελευταίο στίχο του τραγουδιού «Remember», τον στίχο «Remember, remember, the 5th of November».

Σήμερα η μορφή του Γκάι Φοκς έχοντας ξεπεράσει τον χαρακτηρισμό του προδότη, που του αποδόθηκε τα πρώτα χρόνια μετά την αποτυχημένη απόπειρα κατά της Μοναρχίας, αποτελεί σύμβολο αγωνιστικότητας εναντίον κάθε είδους εξουσίας και καταπίεσης.

Πάραυτα, ο Γκάι Φοκς, ίσως παραμένει ο μόνος άνθρωπος που μπήκε ποτέ σε Κοινοβούλιο έχοντας ειλικρινείς προθέσεις…

Remember, remember, the 5th of November
The Gunpowder Treason and plot;
I know of no reason why Gunpowder Treason
Should ever be forgot.
Guy Fawkes, Guy Fawkes,
‘Twas his intent.
To blow up the King and the Parliament.
Three score barrels of powder below.
Poor old England to overthrow.
By God’s providence he was catch’d,
With a dark lantern and burning match
Holloa boys, Holloa boys, let the bells ring
Holloa boys, Holloa boys, God save the King!
Hip hip Hoorah !
Hip hip Hoorah !
A penny loaf to feed ol’Pope,
A farthing cheese to choke him.
A pint of beer to rinse it down,
A faggot of sticks to burn him.
Burn him in a tub of tar,’
Burn him like a blazing star.
Burn his body from his head,
Then we’ll say: ol’Pope is dead.