Rebecca Solnit: Ένας βιασμός το λεπτό, χίλια πτώματα το χρόνο

19 Οκτωβρίου, 2017

Άρθρο που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα TomDispatch.com. Η Rebecca Solnit είναι συγγραφέας και ακτιβίστρια. Προηγούμενες εκδοχές αυτού του άρθρου δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Maximum Rock ‘n’ Roll την δεκαετία του 1980, και το 2000 ως κεφάλαιο στο βιβλίο Wonderlust: A History of Walking (Penguin Books, 2001). Μετάφραση Δημήτρης Πλαστήρας.

Εδώ στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου καταγγέλλεται ένας βιασμός κάθε 6,2 λεπτά, και μια σε κάθε πέντε γυναίκες θα βιαστεί στη διάρκεια της ζωής της, ο βιασμός και ο αποτρόπαιος φόνος¹ μιας νέας γυναίκας σε λεωφορείο στο Νέο Δελχί στις 16 Δεκεμβρίου αντιμετωπίστηκε σαν ασυνήθιστο περιστατικό. Η ιστορία του ομαδικού βιασμού² μιας αναίσθητης εφήβου από τα μέλη της ομάδας ποδοσφαίρου του λυκείου του Στούμπενβιλ απασχολούσε ακόμη τις ειδήσεις, και οι ομαδικοί βιασμοί δεν είναι ασυνήθιστοι ούτε και εδώ. Διαλέξτε: κάποιον από τους 20 άνδρες που βίασαν³ ομαδικά μια 11χρονη στο Κλήβελαντ στο Τέξας και καταδικάστηκαν τον Νοέμβριο, ενώ ο υποκινητής του ομαδικού βιασμού⁴ 16χρονης στο Ρίτσμοντ της Καλιφόρνια καταδικάστηκε τον Οκτώβριο, και τέσσερις άνδρες που βίασαν⁵ μια 15χρονη στην Νέα Ορλεάνη καταδικάστηκαν τον Απρίλιο, αν και οι έξι που βίασαν⁶ μια 14χρονη στο Σικάγο τον περασμένο φθινόπωρο είναι ακόμη ελεύθεροι. Όχι ότι έψαξα πολύ για να εντοπίσω τα περιστατικά, είναι παντού στις ειδήσεις, αν και κανένας δεν τα συνυπολογίζει και φαίνεται πως ίσως υπάρχει πράγματι ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο.

Υπάρχει όμως, ένα μοτίβο βίας εναντίον των γυναικών που είναι διαδεδομένο και βαθύ και τρομακτικό και που περνά απαρατήρητο συνεχώς. Περιστασιακά, κάποια υπόθεση που περιλαμβάνει⁷ κάποιον διάσημο ή η υπόθεση έχει ανατριχιαστικές λεπτομέρειες⁸ κερδίζουν την προσοχή των μέσων, αλλά υποθέσεις σαν αυτή αντιμετωπίζονται σαν ανωμαλίες στο κανόνα, ενώ η πληθώρα των ειδήσεων για περιστατικά βίας εναντίον των γυναικών στη χώρα αυτή, σε άλλες χώρες, σε κάθε ήπειρο, ακόμη και στην Ανταρκτική⁹, αποτελούν ένα είδος αδιάφορου φόντου για τις ειδήσεις.

Αν προτιμάτε να μιλήσουμε για βιασμούς σε λεωφορεία αντί για ομαδικούς βιασμούς, υπάρχει ο βιασμός¹⁰ μιας γυναίκας με νοητικά προβλήματα τον Νοέμβριο σε λεωφορείο στο Λος Άντζελες και η απαγωγή¹¹ ενός αυτιστικού κοριτσιού 16 ετών στο περιφερειακό σύστημα μεταφορών του Ώκλαντ στην Καλιφόρνια – βιάστηκε επανειλημμένα από τον απαγωγέα της σε διάστημα δυο ημερών – και υπάρχει, επίσης πρόσφατα, ο ομαδικός βιασμός¹² πολλών γυναικών σε λεωφορείο στην Πόλη του Μεξικού. Καθώς γράφω αυτό το κείμενο, διαβάζω πως ακόμη μια γυναίκα επιβάτης λεωφορείου¹³ απάχθηκε στην Ινδία και βιάζονταν ομαδικά για μια ολόκληρη νύχτα, από τον οδηγό του λεωφορείου και πέντε φίλους του, που μάλλον σκέφτηκαν πως αυτό που έγινε στο Νέο Δελχί ήταν φανταστικό.

Έχουμε πληθώρα βιασμών και βίας ενάντια στις γυναίκες σε αυτή τη χώρα και σε αυτό το πλανήτη, αν και σχεδόν ποτέ δεν αντιμετωπίστηκε σαν θέμα πολιτικών ή ανθρώπινων δικαιωμάτων, ή σαν μια κρίση, ούτε καν σαν κοινωνικό μοτίβο. Η βία δεν έχει φυλή, τάξη, θρησκεία, εθνικότητα αλλά έχει φύλο.

Εδώ θέλω να πω ένα πράγμα: αν και πρακτικά όλοι οι δράστες τέτοιων εγκλημάτων είναι άνδρες, δεν σημαίνει ότι όλοι οι άνδρες είναι βίαιοι. Οι περισσότεροι δεν είναι. Επιπλέον, είναι και οι άνδρες θύματα βίας, κυρίως στα χέρια άλλων ανδρών, και κάθε βίαιος θάνατος, κάθε επίθεση είναι τρομερή. Το θέμα όμως εδώ είναι η πανδημία της βία από άνδρες προς γυναίκες, τόσο μεταξύ οικείων όσο και αγνώστων ατόμων.

Τι δεν συζητάμε όταν δεν μιλάμε για το φύλο

Είναι τόσα πολλά. Θα μπορούσαμε να πούμε για την επίθεση και το βιασμό¹⁴ μιας 73χρονης στο Central Park στο Μανχάταν τον περασμένο Σεπτέμβριο, ή τον πρόσφατο βιασμό 4χρονης¹⁵ μιας 83χρονης¹⁶ στη Λουιζιάνα, ή τον αστυνομικό στην Νέα Υόρκη που συνελήφθη¹⁷ τον Οκτώβριο, για αυτό που φαίνεται να ήταν αληθινό σχέδιο, να απαγάγει, να βιάσει, να μαγειρέψει και φάει μια γυναίκα, οποιαδήποτε γυναίκα, γιατί το μίσος δεν ήταν προσωπικό (αν και μπορεί να ήταν για τον άνδρα¹⁸ από το Σαν Ντιέγκο που τελικά σκότωσε και μαγείρεψε την γυναίκα του τον Νοέμβριο και για τον άνδρα¹⁹ από την Νέα Ορλεάνη που το 2005 σκότωσε, διαμέλισε και μαγείρεψε την φίλη του).

Όλα αυτά είναι ασυνήθιστα εγκλήματα, αλλά πρέπει να μιλήσουμε και για τις καθημερινές επιθέσεις, γιατί ένας βιασμός καταγγέλλεται²⁰ κάθε 6,2 λεπτά σε αυτή τη χώρα, το εκτιμώμενο σύνολο όμως είναι μάλλον πενταπλάσιο²¹. Πράγμα που σημαίνει μάλλον συμβαίνει ένας βιασμός το λεπτό στις ΗΠΑ. Αυτό συνεπάγεται δεκάδες εκατομμύρια θύματα βιασμού.

Θα μπορούσαμε να μιλάμε για βιασμούς από αθλητές λυκείων²² και κολλεγίων²³ ή και βιασμούς σε πανεπιστήμια²⁴, στους οποίους οι αρχές των πανεπιστημίων σε πολλές περιπτώσεις ήταν αποκρουστικά αδιάφορες στην αντίδραση τους, ανάμεσά τους εκείνο το λύκειο στο Στούμπενβιλ, το Πανεπιστήμιο του Νοτρ Νταμ²⁵, το Κολλέγιο του Άμχερστ²⁶ και πολλά άλλα²⁷. Θα μπορούσαμε να πούμε για την όξυνση της πανδημίας²⁸ βιασμών, σεξουαλικών επιθέσεων²⁹, και σεξουαλικής παρενόχλησης στις ένοπλες δυνάμεις³⁰ των ΗΠΑ, όπου σύμφωνα με την εκτίμηση³¹ του υπουργού άμυνας Leon Panetta υπολογίζεται πως μόνο για το 2010 υπήρξαν 19000 σεξουαλικές επιθέσεις και η μεγάλη πλειοψηφία των θυτών δεν τιμωρήθηκαν, αν και στο στρατηγό Jeffrey Sinclair ασκήθηκε δίωξη³² τον περασμένο Σεπτέμβριο για «πλήθος σεξουαλικών εγκλημάτων εναντίον γυναικών».

Ας αφήσουμε την βία στον εργασιακό χώρο, ας πάμε σπίτι. Τόσοι πολλοί άνδρες σκοτώνουν τις συντρόφους και τις πρώην συντρόφους τους που έχουμε πολύ περισσότερες από 1000 τέτοιες δολοφονίες κάθε χρόνο – που σημαίνει πως κάθε τρία χρόνια το σύνολο των θανάτων ξεπερνά αυτόν των απωλειών της 11^ης Σεπτεμβρίου, αν και κανένας δεν κηρύσσει το πόλεμο στον τρόμο αυτό. (Ένας άλλος τρόπος για να το πούμε είναι: πως οι περισσότεροι από 11766 νεκροί της οικιακής βίας ξεπερνούν τα θύματα της 11^ης Σεπτεμβρίου αλλά και το σύνολο των Αμερικάνων στρατιωτών που σκοτώθηκαν στο «πόλεμο εναντίον της τρομοκρατίας»). Αν μιλούσαμε για εγκλήματα σαν αυτά και γιατί είναι τόσο συχνά, θα έπρεπε να μιλήσουμε για την βαθιά αλλαγή που χρειάζεται αυτή η κοινωνία, ή η χώρα ή σχεδόν κάθε κράτος χρειάζεται. Αν μιλούσαμε για αυτό, θα μιλούσαμε για τα ανδρικά μοντέλα συμπεριφοράς, ή τους ανδρικούς ρόλους, ή την πατριαρχία, και δεν λέμε σχεδόν τίποτα για αυτά.

Αντίθετα ακούμε πως οι Αμερικάνοι άνδρες πραγματοποιούν φόνους και αυτοκτονούν – με ρυθμό 12 την εβδομάδα³³ – γιατί η οικονομία είναι σε κακή κατάσταση, αν και το ίδιο κάνουν όταν η οικονομία είναι εντάξει, ή πως εκείνοι οι άνδρες στην Ινδία δολοφόνησαν την γυναίκα στο λεωφορείο γιατί οι φτωχοί μισούν τους πλούσιους, ενώ άλλοι βιασμοί στην Ινδία εξηγούνται με το πως οι πλούσιοι εκμεταλλεύονται τους φτωχούς, και μετά είναι οι πάντα δημοφιλείς επεξηγήσεις: ψυχολογικά προβλήματα και ουσίες – και για τους αθλητές, χτυπήματα στο κεφάλι³⁴. Η τελευταία αφήγηση είναι πως η έκθεση στο μόλυβδο³⁵ είναι υπεύθυνη για μεγάλο μέρος της βίας μας, εκτός από το ότι και τα δύο φύλα εκτίθενται στο μόλυβδο και μόνο το ένα ασκεί την περισσότερη βία. Η πανδημία της βίας πάντα εξηγείται ως οτιδήποτε, εκτός από το φύλο, όλα εκτός από αυτό που μοιάζει να είναι το ευρύτερο επεξηγηματικό μοτίβο όλων.

Κάποιος έγραψε ένα άρθρο³⁶ για το πως λευκοί άνδρες είναι αυτοί που πραγματοποιούν μαζικές δολοφονίες στις ΗΠΑ και οι (κυρίως εχθρικοί) σχολιαστές έμοιαζαν να πρόσεξαν μόνο το «λευκό» κομμάτι. Σπάνια λέει κάποιος αυτό που λέει αυτή η ιατρική έρευνα³⁷, ακόμη και με τον πιο ψυχρό τρόπο: «Το ανδρικό φύλο έχει αναγνωριστεί σαν παράγοντας κινδύνου για την εκδήλωση βίαιης εγκληματικής συμπεριφοράς σε αρκετές μελέτες, όπως η έκθεση σε καπνό τσιγάρου πριν την γέννηση, οι αντικοινωνικοί γονείς και το φτωχό οικογενειακό περιβάλλον».

Το μοτίβο είναι όμως ξεκάθαρο. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για αυτό σαν ένα οικουμενικό πρόβλημα, κοιτώντας στην επιδημία³⁸ επιθέσεων³⁹, παρενόχλησης⁴⁰ και βιασμού⁴¹ των γυναικών στην Πλατεία Ταχρίρ του Καΐρου που τους αφαίρεσε⁴² την ελευθερία που γιόρταζαν στην διάρκεια της Αραβικής Άνοιξης – και οδήγησε κάποιους άνδρες να σχηματίσουν ομάδες άμυνας⁴³ για να το αντιμετωπίσουν – ή την δίωξη των γυναικών στην Ινδία, δημόσια και ιδιωτικά, από παρενόχληση⁴⁴ στο δρόμο ως το κάψιμο νυφών⁴⁵, ή τους «φόνους τιμής⁴⁶» στην Νότια Ασία και την Μέση Ανατολή, ή τον τρόπο με τον οποίο η Νότια Αφρική έχει γίνει η παγκόσμια πρωτεύουσα του βιασμού, με μια εκτίμηση 600000 βιασμών⁴⁷ την περασμένη χρονιά, ή πως ο βιασμός έχει χρησιμοποιηθεί σαν τακτική και «όπλο» πολέμου στο Μάλι, το Σουδάν και το Κονγκό⁴⁸, όπως ήταν στην πρώην Γιουγκοσλαβία, ή την ευρεία διάδοση του βιασμού και της παρενόχλησης στο Μεξικό και την γυναικτονία στο Χουαρέζ⁴⁹, ή την άρνηση βασικών δικαιωμάτων των γυναικών στη Σαουδική Αραβία και τις αμέτρητες σεξουαλικές επιθέσεις σε μετανάστριες οικιακές βοηθούς εκεί, ή πως η υπόθεση του Dominique Strauss-Kahn⁵⁰ στις ΗΠΑ αποκάλυψε τι ασυλία⁵¹ αυτός και άλλοι απολάμβαναν στην Γαλλία, και είναι μόνο η έλλειψη του χώρου που με αναγκάζει να αφήσω έξω την Βρετανία⁵² και το Καναδά και την Ιταλία⁵³ (με τον πρώην πρωθυπουργό να είναι γνωστός για τα όργια του με ανήλικες) την Αργεντινή⁵⁴ και την Αυστραλία⁵⁵ και τόσες άλλες χώρες.

Ποιος έχει δικαίωμα να σε σκοτώσει;

Ίσως όμως κουραστήκατε από τις στατιστικές, για αυτό ας μιλήσουμε για ένα μοναδικό περιστατικό⁵⁶, που συνέβη στην πόλη μου μερικές εβδομάδες νωρίτερα, ένα από τα πολλά τοπικά περιστατικά όπου άνδρες επιτέθηκαν σε γυναίκες που έφτασαν στις σελίδες στις τοπικές εφημερίδες.

«Μια γυναίκα μαχαιρώθηκε όταν αρνήθηκε τις ερωτικές προτάσεις ενός άνδρα καθώς περπατούσε το βράδυ της Δευτέρας στην γειτονιά του Τέντερλόιν του Σαν Φρανσίσκο, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της αστυνομίας. Το 33χρονο θύμα περπατούσε στο δρόμο όταν ένας άγνωστος την πλησίασε και της ρίχτηκε, δήλωσε ο εκπρόσωπος της αστυνομίας Albie Esparza. Όταν αυτή αρνήθηκε, ο άνδρας θύμωσε και χαράκωσε το θύμα στο πρόσωπο και την μαχαίρωσε στο χέρι».

Ο άνδρας με άλλα λόγια, έθεσε το πλαίσιο της κατάστασης, μέσα στο οποίο το θύμα που επέλεξε δεν είχε δικαιώματα και ελευθερίες, ενώ ο ίδιος είχε το δικαίωμα να την ελέγξει και να την τιμωρήσει. Αυτό θα πρέπει να μας υπενθυμίζει πως η βία πρώτα από όλα είναι εξουσιαστική. Ξεκινά έχοντας ως δεδομένο πως: Έχω το δικαίωμα να σε ελέγχω.

Ο φόνος είναι η ακραία εκδοχή αυτής της εξουσιαστικής συμπεριφοράς, όπου ο δολοφόνος έχει το δικαίωμα να αποφασίσει αν θα ζήσεις ή αν θα πεθάνεις, τον απόλυτο τρόπο για τον ελέγχου κάποιου. Αυτό ισχύει ακόμη και αν είσαι «υπάκουη», γιατί η επιθυμία για έλεγχο πηγάζει από ένα θυμό που η υπακοή δεν μπορεί να κατευνάσει. Όποιος φόβος, όποια αίσθηση αδυναμίας και μπορεί να κρύβεται κάτω από μια τέτοια συμπεριφορά, πηγάζει και από την αίσθηση ότι είναι δικαίωμα, το δικαίωμα να προκαλεί πόνο και ακόμη και το θάνατο στους άλλους ανθρώπους. Παράγει μιζέρια για τον δράστη και για τα θύματα.

Όσο για το περιστατικό στην πόλη μου, παρόμοια περιστατικά συμβαίνουν συνέχεια. Πολλές εκδοχές του συνέβησαν σε εμένα όταν ήμουν νεότερη, μερικές φορές περιλαμβάνοντας απειλές κατά της ζωής και συχνά ένα χείμαρρο χυδαιοτήτων: ένας άνδρας πλησιάζει μια γυναίκα με την επιθυμία και την έντονη προσδοκία πως θα δεχτεί πιθανά την απόρριψη. Ο θυμός και η επιθυμία έρχονται μαζί, μπλεγμένες σε κάτι που απειλεί να μετατρέψει τον έρωτα (eros) σε θάνατο (thanatos), μερικές φορές κυριολεκτικά.

Είναι ένα σύστημα ελέγχου. Είναι η αιτία γιατί τόσοι πολλοί φόνοι ερωτικών συντρόφων αφορούν γυναίκες που τόλμησαν να χωρίσουν⁵⁷ από τους συντρόφους τους. Το αποτέλεσμα είναι πολλές γυναίκες να φυλακίζονται μέσα σε αυτό το σύστημα πολλές γυναίκες. Θα μπορούσε κάποιος να πει πως ο δράστης της 7^ης Ιανουαρίου ή ο βίαιος επίδοξος βιαστής κοντά στην γειτονιά μου την 5^η Ιανουαρίου, ή ακόμη ένας βιαστής εδώ στις 12 Ιανουαρίου ή ο άνδρας από το Σαν Φρανσίσκο που στις 5 Ιανουαρίου έβαλε φωτιά⁵⁸ στη φίλη του επειδή αρνήθηκε να του πλύνει τα ρούχα ή σαν τον άλλο άνδρα από το Σαν Φρανσίσκο που δικάστηκε πρόσφατα σε 370 χρόνια για μια σειρά ιδιαίτερα βίαιων βιασμών στο τέλος του 2011, ήταν περιθωριακοί χαρακτήρες, το κάνουν όμως και πλούσιοι, διάσημοι και προνομιούχοι άνδρες.

Ο Ιάπωνας υποπρόξενος στο Σαν Φρανσίσκο κατηγορήθηκε⁵⁹ για 12 περιπτώσεις εγκληματικής ενδοοικογενειακής βίας και επίθεση με επικίνδυνο όπλο τον περασμένο Σεπτέμβριο, τον ίδιο μήνα, που στην ίδια πόλη, η πρώην φίλη του Mason Mayer (αδερφού της CEO της Yahoo, Marissa Meyer) κατέθετε⁶⁰ στο δικαστήριο: «Μου τράβηξε τα σκουλαρίκια, ξερίζωσε τις βλεφαρίδες μου, ενώ έφτυνε στο πρόσωπό μου και λέγοντάς μου πόσο απωθητική είμαι… ήμουν στο πάτωμα σε εμβρυϊκή στάση, όταν προσπάθησα να κουνηθώ, πίεσε και με τα δυο του γόνατα στα πλευρά μου για να με ακινητοποιήσει και με χτύπησε». Σύμφωνα με την εφημερίδα, κατέθεσε ακόμη «ο Mayer χτύπησε το κεφάλι της αρκετές φορές στο πάτωμα και ξερίζωσε τούφες από τα μαλλιά της, λέγοντάς της πως ο μόνος τρόπος για βγει ζωντανή από το διαμέρισμα ήταν αν την πήγαινε στην γέφυρα Golden Gate ‘όπου μπορούσε να πηδήξει ή θα την έριχνε ο ίδιος’». Ο Mason Mayer πήρε αναστολή.

Το καλοκαίρι, ένας εν διαστάσει σύζυγος παραβίασε την περιοριστική εντολή της συζύγου του εναντίον του, πυροβολώντας⁶¹ την – και άλλες έξι γυναίκες – στη δουλειά της σε σπα στα προάστια του Μιλγουόκι, αλλά επειδή υπήρξαν μόνο τέσσερα πτώματα το έγκλημα αγνοήθηκε από τα μέσα, σε μια χρονιά με πολύ πιο εντυπωσιακές μαζικές δολοφονίες στη χώρα (και ακόμη δεν μιλήσαμε για το γεγονός πως από τις 62 μαζικές επιθέσεις⁶² στις ΗΠΑ για τρεις δεκαετίες, μόνο μια πραγματοποιήθηκε από γυναίκα, γιατί όταν λέμε μοναχικός ένοπλος (lone gunman), όλοι λένε για μοναχικούς και όπλα αλλά όχι για άνδρες – και παρεμπιπτόντως, σχεδόν δυο τρίτα⁶³ όλων των γυναικών που σκοτώθηκαν όπλα σκοτώθηκαν από το σύντροφο ή τον πρώην σύντροφό τους).

Τι έχει να κάνει η αγάπη με αυτό, αναρωτήθηκε η Tina Turner, της οποίας ο πρώην σύζυγος Ike κάποτε είπε, «Ναι την χτυπούσα, αλλά δεν την χτυπούσα περισσότερο από ότι ο μέσος άνδρας χτυπούσε τη γυναίκα του». Μια γυναίκα πέφτει θύμα ξυλοδαρμού κάθε εννιά δευτερόλεπτα⁶⁴ στη χώρα. Για να είμαι ξεκάθαρη: όχι εννιά λεπτά, αλλά εννιά δευτερόλεπτα. Είναι η νούμερο ένα αιτία τραυματισμών των γυναικών στην Αμερική, από τα δυο εκατομμύρια τραυματισμούς, περισσότεροι από μισό εκατομμύριο⁶⁵ από τους τραυματισμούς αυτούς χρειάζονται ιατρική φροντίδα ενώ 145000 απαιτούν διανυκτερεύσεις στο νοσοκομείο, σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων, και δεν θέλετε να ξέρετε για τις ορθοδοντικές επεμβάσεις που απαιτούνται. Οι σύζυγοι είναι ακόμη η πρώτη αιτία⁶⁶ θανάτου των έγκυών γυναικών στις ΗΠΑ.

«Παγκοσμίως γυναίκες ηλικίας μεταξύ 15 έως 44 είναι πιο πιθανό να πεθάνουν ή να ακρωτηριαστούν εξαιτίας της ανδρικής βίας παρά από καρκίνο, ελονοσία, πόλεμο και τροχαία ατυχήματα μαζί», γράφει⁶⁷ ο Nicholas D. Kristof, μια από τις επιφανέστερες φιγούρες που ασχολούνται με το αντικείμενο σε τακτική βάση.

Το χάσμα ανάμεσα στους κόσμους μας

Ο βιασμός και άλλες μορφές βίας, συμπεριλαμβανόμενου του φόνου, όπως και απειλές βίας, αποτελούν το σφυροκόπημα που κάποιοι άνδρες χρησιμοποιούν για να ελέγξουν κάποιες γυναίκες και ο φόβος αυτής της βίας περιορίζει τις περισσότερες γυναίκες με τρόπους τους οποίους έχουν συνηθίσει τόσο που ίσα-ίσα τους προσέχουν – και που με δυσκολία ασχολούμαστε μαζί τους. Υπάρχουν εξαιρέσεις: το περασμένο καλοκαίρι κάποιος μου έγραψε για να περιγράψει ένα μάθημα στο κολλέγιο που οι φοιτητές ρωτήθηκαν τι κάνουν για να μείνουν ασφαλείς από πιθανό βιασμό. Οι νεαρές γυναίκες περιέγραψαν τους περίπλοκους τρόπους με τους οποίους επαγρυπνούσαν, αυτοπεριόριζαν την πρόσβασή τους στο κόσμο, έπαιρναν προφυλάξεις και ουσιαστικά σκεφτόντουσαν το βιασμό όλη την ώρα (ενώ οι νεαροί άνδρες στη τάξη, έμειναν έκπληκτοι με ανοιχτό το στόμα). Το χάσμα μεταξύ των κόσμων τους για λίγο και ξαφνικά έγινε ορατό.

Οι περισσότεροι όμως δεν μιλάμε για αυτό – αν και ένα γραφικό με τίτλο Οι Δέκα Κορυφαίες Συμβουλές Για Να Σταματήσετε Ένα Βιασμό⁶⁸ κάνει το γύρο του διαδικτύου, από αυτά που οι νεαρές γυναίκες βλέπουν πολύ συχνά, αλλά αυτό έχει μια διαστρεβλωτική ανατροπή. Προσφέρει συμβουλές όπως: «Έχετε μαζί σας μια σφυρίχτρα! Αν ανησυχείτε πως θα επιτεθείτε σε κάποιον ‘κατά λάθος’ δώστε την σε άτομο που είναι μαζί σας, για να καλέσουν εκείνοι σε βοήθεια». Αν και αστείο, αυτό το κείμενο δείχνει κάτι τρομακτικό: οι συνηθισμένες οδηγίες για τέτοιες περιπτώσεις, τοποθετούν το σύνολο του φορτίου της πρόληψης στα πιθανά θύματα, αντιμετωπίζοντας την βία σαν δεδομένο. Εξηγείστε μου γιατί τα κολλέγια αφιερώνουν περισσότερο χρόνο να λένε⁶⁹ στις γυναίκες πως να επιβιώσουν επίθεσης από το να λένε στους υπόλοιπους μισούς φοιτητές τους να μην κάνουν επιθέσεις.

Απειλές σεξουαλικής βίας γίνονται σε καθημερινή βάση στο διαδίκτυο. Στα τέλη του 2011, η Βρετανίδα αρθρογράφος Laurie Penny έγραψε⁷⁰, «Μια άποψη φαίνεται πως είναι το αντίστοιχο της κοντής φούστας για το διαδίκτυο. Έχοντας μια και επιδεικνύοντας την είναι με κάποιο τρόπο πρόσκληση σε μια άμορφη μάζα που αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από άνδρες, να σου πουν πως θέλουν να σε βιάσουν, να σε σκοτώσουν και να ουρήσουν πάνω σου. Αυτή την εβδομάδα, μετά από μια ιδιαίτερα άθλια σειρά μηνυμάτων, αποφάσισα να κοινοποιήσω μερικά από αυτά στο Twitter και η απήχηση που είχα ήταν μεγάλη. Πολλοί δεν μπορούσαν να πιστέψουν το μίσος που δεχόμουν, και πολλοί άλλοι άρχισαν να μοιράζονται τις δικές τους ιστορίες παρενόχλησης, εκφοβισμού και κακοποίησης».

Οι γυναίκες στην online κοινότητα παιχνιδιών έχουν παρενοχληθεί, απειληθεί και εκδιωχθεί. Η Anita Sarkeesian, μια φεμινίστρια κριτικός μέσων που κατέγραψε τέτοια περιστατικά, έλαβε στήριξη για την δουλειά της, αλλά επίσης, σύμφωνα με τα λόγια ενός δημοσιογράφου, «ενός ακόμη κύματος από πραγματικά επιθετικές, καταλαβαίνεις, βίαιες προσωπικές απειλές, απόπειρα παραβίασης των λογαριασμών της. Ένας άνδρας από το Οντάριο πήγε ένα βήμα παραπέρα, φτιάχνοντας ένα online παιχνίδι που μπορούσες να ρίχνεις γροθιές στο πρόσωπο της Annita. Αν το χτυπούσες αρκετά, μελανιές και κοψίματα θα εμφανίζονταν στην εικόνα της». Η διαφορά μεταξύ αυτών των online παιχνιδιών και των Ταλιμπάν, που τον περασμένο Οκτώβριο προσπάθησαν να δολοφονήσουν⁷¹ την 14χρονη Malala Yousafzai επειδή μίλησε για το δικαίωμα των γυναικών του Πακιστάν στην μόρφωση είναι απλά θέμα έντασης. Και οι δυο προσπαθούν να σωπάσουν και να τιμωρήσουν γυναίκες για επειδή διεκδίκησαν φωνή, δύναμη και το δικαίωμα στη συμμετοχή. Καλώς ήρθατε στο Ανδριστάν.

Το κόμμα για την προστασία των δικαιωμάτων των βιαστών

Δεν είναι μόνο στο δημόσιο, ιδιωτικό ή και στον διαδικτυακό χώρο. Είναι βαθιά ενσωματωμένος στο πολιτικό σύστημα και στο δικαστικό μας σύστημα, που πριν από τις φεμινίστριες που έδωσαν μάχες για εμάς δεν αναγνώριζε τις περισσότερες μορφές ενδοοικογενειακής βίας⁷² ή την σεξουαλική παρενόχληση και την παρακολούθηση, ή το βιασμό σε ραντεβού ή μεταξύ γνώριμων, και στις περιπτώσεις βιασμού ακόμη δικάζεται το θύμα παρά ο βιαστής, λες και μόνο τέλειες κόρες⁷³ μπορούν να είναι θύματα επίθεσης – ή να γίνουν πιστευτές.

Όπως μάθαμε στην προεκλογική εκστρατεία για τις εκλογές του 2012, είναι ενσωματωμένος επίσης στα μυαλά και στα στόματα των πολιτικών μας. Θυμηθείτε το χείμαρρο των παρανοϊκών πραγμάτων υπέρ του βιασμού⁷⁴ που οι Ρεπουμπλικάνοι άνδρες έλεγαν το περασμένο καλοκαίρι και φθινόπωρο, ξεκινώντας από τον Todd Atkin και τη διαβόητη δήλωση του πως σε περιπτώσεις βιασμού οι γυναίκες έχουν τρόπο να μην μείνουν έγκυος, δήλωση που έγινε για να αρνηθεί στις γυναίκες τον έλεγχο στα ίδια τα σώματά τους. Μετά από αυτό, ο υποψήφιος για την Γερουσία Richard Mourdock ισχυρίστηκε πως οι εγκυμοσύνες από βιασμό είναι «ένα δώρο από το θεό» και μόλις το περασμένο μήνα ένας ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής μίλησε για να υπερασπιστεί⁷⁵ το σχόλιο του Atkins.

Ευτυχώς και οι πέντε, δημόσια υπέρ του βιασμού, Ρεπουμπλικάνοι στην προεκλογική εκστρατεία του 2012 έχασαν⁷⁶ όλοι τους. (Ο Stephen Colbert προσπάθησε να τους προειδοποιήσει⁷⁷ πως οι γυναίκες έχουν δικαίωμα ψήφου από το 1920). Όμως δεν το θέμα δεν είναι οι αηδίες που λένε (το τίμημα των οποίων τώρα πληρώνουν). Νωρίτερα αυτό το μήνα, οι ρεπουμπλικάνοι στο Κογκρέσο αρνήθηκαν⁷⁸ να επεκτείνουν την ισχύ του Νόμου για την Βία Εναντίον των Γυναικών , γιατί διαφωνούσαν με την προστασία που έδινε στις μετανάστριες, τις διεμφυλικές γυναίκες και τις αυτόχθονες γυναίκες. (μιλώντας για επιδημίες, μια στις τρεις⁷⁹ αυτόχθονες γυναίκες θα πέσει θύμα βιασμού, και στους καταυλισμούς το 88%⁸⁰ αυτών των βιασμών είναι από μη-Αυτόχθονες άνδρες που ξέρουν πως οι αρχές των φυλών δεν μπορούν να τους ασκήσουν δίωξη).

Και τώρα έχουν βαλθεί να πετσοκόψουν τα αναπαραγωγικά δικαιώματα – τόσο την αντισύλληψη όσο και τις αμβλώσεις, όπως έχουν καταφέρει ουσιαστικά να κάνουν σε πολλές πολιτείες τα τελευταία δώδεκα χρόνια. Αυτό που εννοούμε με τα «αναπαραγωγικά δικαιώματα», είναι φυσικά το δικαίωμα των γυναικών να ορίζουν τα ίδια τους τα σώματα. Δεν ανέφερα νωρίτερα πως η βία εναντίον των γυναικών είναι θέμα ελέγχου;

Ενώ οι βιασμοί διερευνώνται συχνά δίχως ενθουσιασμό⁸¹ – υπάρχει μια λίστα με 400000 κιτ βιασμού⁸² που δεν έχουν ελεγχθεί – οι βιαστές που αφήνουν εγκύους τα θύματα τους έχουν γονικά δικαιώματα⁸³ σε 31 πολιτείες. Α, ναι, και ο πρώην υποψήφιος αντιπρόεδρος και τωρινός γερουσιαστής Paul Ryan (ρεπουμπλικάνος από το Ανδριστάν) επανεισαγάγει⁸⁴ ένα νομοσχέδιο που δίνει το δικαίωμα στις πολιτείες να απαγορέψουν τις αμβλώσεις και ίσως κατά συνέπεια επιτρέψουν στους βιαστές να μηνύουν τα θύματα τους αν κάνουν.

Όλα εκείνα που δεν φταίνε

Φυσικά και οι γυναίκες είναι ικανές να προκαλέσουν κάθε είδους δυσάρεστης εμπειρίας, υπάρχουν βίαια εγκλήματα που έχουν διαπραχθεί από γυναίκες, αλλά ο αποκαλούμενος πόλεμος των φύλων είναι ιδιαίτερα μονόπλευρος όταν μιλάμε για πραγματική βία. Αντίθετα από το προηγούμενο (άνδρα) επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, η νυν (γυναίκα) επικεφαλής δεν πρόκειται να επιτεθεί σεξουαλικά σε υπάλληλο πολυτελούς ξενοδοχείου, υψηλόβαθμοι αξιωματικοί θηλυκού γένους του Αμερικανικού στρατού, αντίθετα από τους αντίστοιχους άνδρες αξιωματικούς, δεν κατηγορούνται για σεξουαλικές επιθέσεις, νεαρές αθλήτριες, αντίθετα από εκείνους τους αθλητές στο Στούμπενβιλ, δεν θα ουρήσουν πάνω σε αναίσθητα αγόρια, πόσο μάλλον να τα βιάσουν και να κομπάζουν μετά σε βίντεο του YouTube και στη ροή του Twitter.

Στην Ινδία γυναίκες επιβάτες δεν έχουν επιτεθεί και βιάσει ομαδικά κάποιον άνδρα με τέτοιο τρόπο, ώστε να πεθάνει από τα τραύματα του, ούτε περιφερόμενες αγέλες γυναικών τρομοκρατούσαν άνδρες στην πλατεία Ταχρίρ στο Κάιρο, και δεν υπάρχει μητρικό αντίστοιχο με το 11%⁸⁵ των βιασμών που γίνονται από πατεράδες βιολογικούς ή θετούς. Από τους ανθρώπους στις φυλακές των ΗΠΑ, το 93,5% δεν είναι γυναίκες, και αν και πολλοί είναι άδικα εκεί, ίσως κάποιοι από αυτούς έπρεπε λόγω βίας, μέχρι να σκεφτούμε ένα καλύτερο τρόπο να αντιμετωπίσουμε αυτή και αυτούς.

Καμία μεγάλη γυναίκα, αστέρι της μουσικής, δεν πυροβόλησε στο κεφάλι ένα νεαρό άνδρα που κάλεσε σπίτι της, όπως έκανε ο Phil Spector. (Τώρα ανήκει σε εκείνο το 93,5% για την ανθρωποκτονία με καραμπίνα της Lana Clarkson, προφανώς γιατί αρνήθηκε⁸⁶ τις προτάσεις του). Καμία γυναίκα, αστέρι ταινιών δράσης δεν κατηγορήθηκε για ενδοοικογενειακή βία, γιατί η Angelina Jolie δεν κάνει ότι έκαναν ο Mel Gibson και ο Steve McQueen, και δεν υπάρχουν βραβευμένες γυναίκες σκηνοθέτες που έδωσαν σε 13χρονο ναρκωτικά πριν επιτεθούν σεξουαλικά⁸⁷ σε αυτό το παιδί, ενώ έλεγε συνεχώς «όχι», όπως έκανε ο Roman Polanski.

Στη μνήμη της Jyoti Singh

Τι τρέχει με την ανδροπρέπεια; Υπάρχει κάτι στο πώς απεικονίζεται η αρρενωπότητα, στο τι ενθαρρύνεται και επιβραβεύεται, στο πώς η βία περνά στα αγόρια, που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Υπάρχουν καλοί και υπέροχοι άνδρες εκεί έξω, ένα από τα ενθαρρυντικά στοιχεία σε αυτό το γύρω του πολέμου εναντίον των γυναικών είναι πόσοι άνδρες βλέπω να το αντιλαμβάνονται, που πιστεύουν πως είναι και δικό τους πρόβλημα, που στέκονται δίπλα μας στην καθημερινή μας ζωή, στο διαδίκτυο και στις πορείες μας, από το Νέο Δελχί ως το Σαν Φρανσίσκο φέτος το χειμώνα.

Με αυξανόμενο ρυθμό άνδρες γίνονται καλοί σύμμαχοι⁸⁸ – και παντοτε υπήρχαν κάποιοι. Η καλοσύνη και η ευγένεια δεν είχαν ποτέ φύλο, ούτε η συμπάθεια. Η ενδοοικογενειακή βία στατιστικά μειώθηκε σημαντικά, σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες (αν και είναι ακόμη ανησυχητικά υψηλή), και πολλοί άνδρες εργάζονται πάνω στην ανάπτυξη νέων ιδεών και προτύπων γύρω από την αρρενωπότητα και την δύναμη.

Ομοφυλόφιλοι άνδρες είναι μάλλον μου σύμμαχοι εδώ και σχεδόν τέσσερις δεκαετίες. (Προφανώς οι γάμοι ομόφυλων ζευγαριών τρομοκρατούν τους συντηρητικούς, γιατί είναι γάμος μεταξύ ίσων, δίχως προκαθορισμένους ρόλους). Η γυναικεία απελευθέρωση απεικονίζεται συχνά σαν ένα κίνημα με στόχο την καταπάτηση ή την αφαίρεση της εξουσίας και των προνομίων των ανδρών, σαν σε κάποιο άθλιο παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, που μόνο ένα φύλο μπορεί να είναι ελεύθερο και ισχυρό κάθε φορά. Είμαστε όμως ελεύθεροι μαζί ή σκλάβοι μαζί.

Υπάρχουν άλλα πράγματα που θα ήθελα να γράψω για αυτά, αλλά αυτό επηρεάζει όλα τα άλλα. Οι ζωές της μισής ανθρωπότητας, ακόμη ελέγχονται, στραγγίζονται και κάποιες φορές τερματίζονται από αυτή την επιμονή ποικιλόμορφη βία. Σκεφτείτε πόσο περισσότερο χρόνο θα είχαμε για πράγματα που έχουν σημασία, αν δεν ήμασταν απασχολημένες με την επιβίωση μας. Δείτε το έτσι: ένας από τους καλύτερους δημοσιογράφους που ξέρω φοβάται να περπατήσει στο σπίτι της την νύχτα στη γειτονιά μας. Πρέπει να σταματήσει να δουλεύει ως αργά; Πόσες γυναίκες έπρεπε να σταματήσουν να κάνουν τη δουλειά τους ή τις σταμάτησαν από το να την κάνουν, για παρόμοιους λόγους.

Ένα από τα πιο συναρπαστικά νέα πολιτικά κινήματα στο πλανήτη είναι το κίνημα των δικαιωμάτων των Αυτοχθόνων Καναδών, με φεμινιστικούς και περιβαλλοντολογικούς τόνους, που λέγεται Idle No More⁸⁹. Στις 27 Δεκέμβρη λίγο μετά το ξέσπασμα του κινήματος, μια γυναίκα αυτόχθονας⁹⁰ απάχθηκε, βιάστηκε, χτυπήθηκε⁹¹ και αφέθηκε να πεθάνει στον Κόλπο Θάντερ στο Οντάριο, από άνδρες τα λεγόμενα των οποίων έδειξαν πως ήταν πράξη εκδίκησης απέναντι στο Idle No More. Μετά από πεζοπορία τεσσάρων ωρών στο πολικό ψύχος και επέζησε να πει την ιστορία της. Οι δράστες, που απείλησαν πως θα το ξανακάνουν, παραμένουν ελεύθεροι.

Ο βιασμός και ο φόνος της Jyoti Singh στο Νέο Δελχί, της 23χρονης που σπούδαζε φυσιοθεραπεία για να βελτιώσει τη ζωή της καθώς θα βοηθά τους άλλους, και η επίθεση στον άνδρα σύντροφό της (επέζησε της επίθεσης) μοιάζει να πυροδότησε την αντίδραση που χρειαζόμασταν εδώ και 100, 1000, 5000 χρόνια. Ας είναι για τις γυναίκες – και τους άντρες – παγκοσμίως, ότι ήταν ο Emmett Till⁹², που δολοφονήθηκε από λευκούς ρατσιστές το 1955, για τους Αφροαμερικανούς και το τότε εκκολαπτόμενο κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων των ΗΠΑ.

Έχουμε περισσότερους από 87000 βιασμούς στη χώρα κάθε χρόνο, αλλά ο καθένας τους παρουσιάζεται πάντοτε σαν μεμονωμένο γεγονός. Έχουμε κουκίδες τόσο κοντά που που είναι πιτσιλιές που μετασχηματίζονται σε λεκέ, αλλά με το ζόρι τις συνδέει κανείς, ή κατονομάζει το λεκέ. Στην Ινδία το έκαναν. Είπαν πως αυτό είναι θέμα πολιτικών δικαιωμάτων, είναι θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι πρόβλημα όλων, δεν είναι απομονωμένο, και δεν πρόκειται να γίνει αποδεκτό ξανά. Πρέπει να αλλάξει. Είναι υπόθεση σου να το αλλάξεις, και δική μου, και δική μας.

Smash Patriarchy