Απεργία γυναικών στην Πολωνία: Η Μαύρη Δευτέρα

Μια κατάσταση που ετοιμαζόταν από καιρό

Λίγη προσοχή έχει δοθεί στην Πολωνία και ακόμα λιγότερη στα τελευταία γεγονότα. Η Πολωνία αποτελεί μαζί με την Ουγγαρία και την Ουκρανία υποδειγματικές περιπτώσεις ανόδου αυτού που ονομάζεται “ακροδεξιά” εντός των ορίων του κοινοβουλευτισμού. Αν και κάθε περιπτωση διαφέρει στους βαθμούς και τις τροπικότητες του φαινομένου, το μοτίβο είναι ίδιο: είτε συνολικά ακροδεξιές δυνάμεις κερδίζουν έδαφος, είτε φιλελεύθερες δυνάμεις ενσωματώνουν ακραίο εθνικό λόγο και πρακτικές στην δραστηριότητα τους. Νόμοι, σκληρά ρυθμιστικοί για τα εργασιακά δικαιώματα, τη φορολογία, τη συμπεριφορά και φυσικά τη κοινωνικοποίηση του γυναικείου σώματος επιβάλλονται όχι μέσω μιας ρήξης/χάσματος μεταξύ του κράτους ως εκπροσώπου του έθνους και μεγάλων κομματιών της κοινωνίας, αλλά ακριβώς μέσω της σύμπνοιας τους: η πλειοψηφία έχει το νομικό δικαίωμα να κάνει τα πάντα μόνο με την προϋπόθεση της πλειοψηφίας.

Είναι δύσκολο να αναλύσουμε εδώ τους λόγους αυτής της συγχώνευσης. Αρκεί απλά να υπενθυμίσουμε ότι αυτές οι τακτικές δεν είναι απλά “δόγματα” υπό την έννοια της εφαρμοσμένης πολιτικής αλλά προκύπτουν ως αντιδράσεις κομματιών της αστικής κοινωνίας διάφορων κρατών της Ευρώπης-και όχι μόνο- στην σαρωτική δύναμη του παγκόσμιου καπιταλισμού.  Αντιδρούν με έναν τρόπο επιστροφής ή διεκδίκησης “παλαιότερων” μορφών οργάνωσης ή διαχείρισης της καπιταλιστικής πραγματικότητας: επιστροφή σε ένα ισχυρό έθνος-κράτος, κρατικός παρεμβατισμός και σκληρή διαμεσολάβηση μεταξύ εξωτερικών και εσωτερικών συνθηκών συσσώρευσης, ακραία επιστροφή σε θεμελιακές φαντασιώσεις που αντιλαμβάνονται το κράτος ως το συλλογικό σώμα της κοινωνίας: η κοινωνία πρέπει συνολικά να στηρίζει και να αναπαράγει το κράτος γιατί μόνο μέσα σε αυτό υπάρχει ως τέτοια. Στο κράτος τότε απεικονίζεται το όραμα της κοινωνίας ως ενιαίο σώμα που συνθλίβει κάθε εσωτερική αντίθεση και πολλαπλότητα, και που συλλογικά μέσω του κράτους, καθιστώντας αρμόδιο το κράτος ελπίζει στην ανάκτηση της χαμένης της δύναμης στην αρένα του καπιταλιστικού κόσμου. Σε μια τέτοια φαντασίωση ο έλεγχος του γυναικείου σώματος και της σεξουαλικότητας δεν είναι απλά σημαντικά συστατικά αλλά τα πιο σημαντικά, γιατί μόνο μέσα στη συλλογική ζωή της κοινότητας του έθνους και των αναγκών του, επιβάλλεται στο γυναικείου σώμα ο ρόλος της αναπαραγωγικής μηχανής. Σκοπός αυτής της επιβολής δεν είναι απαραίτητα η φαντασίωση της αύξησης του έθνους πληθυσμιακά (αν και θα μπορούσε) αλλά καταρχάς να παράσχει στο έθνος ως συλλογικό σώμα την δυνατότητα ρύθμισης “σημαντικών” λειτουργιών για αυτό. Η ρύθμιση της σεξουαλικότητας και του γυναικείου σώματος κατ’ αρχάς κάνει ορατές της γυναίκες στο εθνικό μάτι με έναν συγκεκριμένο τρόπο, το σώμα γίνεται apparatus, το έθνος γίνεται ο-αρρενωπός-φρουρός του και ανοίγει έτσι στο μέλλον τις δυνατότητες και πιθανότητες χρήσης του από τις συλλογικές εθνικές στρατηγικές . Το σώμα γίνεται κομμάτι του έθνους και του συλλογικού σχεδιασμού του. Η ανακατασκευή του έθνους περνά πάντα μέσα από μια ρύθμιση τέτοιου τύπου. Η Πολωνία είναι ίσως το πιο μελανό παράδειγμα τέτοιου τύπου.

Η Μαύρη Δευτέρα

Η κυβέρνηση της Πολωνίας, η οποία ήρθε στην εξουσία ως μια ευρωσκεπτικιστική κυβέρνηση πλειοψηφίας, καθώς το μεγαλύτερο κομμάτι της χώρας άρχισε μετά από τα παρατεταμένα χρόνια κρίσης να στρέφεται σε λογικές συντηρητισμού και προστατευτισμού. Η χαμένη αίγλη του έθνους, και η ματαίωση του “φιλελεύθερου” ονείρου έστρεψε σταδιακά το κόσμο σε άλλες μορφές κοινωνικότητας και σε άλλα δίκτυα, αυτά της εθνική ιδέας και της εκκλησίας, οι οποίες ενσωματώνουν ένα είδος επιστροφής στον κοινωνικό προστατευτισμό, μέσω όμως-καθώς μόνο έτσι μπορεί να γίνει-μιας ακραίας ρύθμισης της κοινωνικής ζωής από το κράτος.

Η τελευταία σταγόνα τέτοιου τύπου είναι η εδώ και σχεδόν ένα χρόνο συζήτηση στην Πολωνία για την απαγόρευση των αμβλώσεων. Να σημειωθεί εδώ ότι η χώρα είχε ήδη σφιχτούς νόμους ως προς το ζήτημα. Επίσης ο νόμο περί αμβλώσεων έχει ήδη αναθεωρηθεί μια φορά. Στην παρούσα συζήτηση στη Πολωνία, οι πιο “μετριοπαθείς” απόψεις κυμαίνονται από το να επιτρέπεται η άμβλωση μόνο αν το παιδί λόγω βιασμού ή αν θέτει σε κίνδυνο τη ζωή της μητέρας (δηλαδή σε ζητήματα που την “απειλούν» πάλι τη γυναίκα ως αναπαραγωγική μηχανή) ενώ οι πιο ακραίες μιλάνε για ολική απαγόρευση.

Παρόλα αυτά η αντίδραση στην χώρα ήταν μεγάλη καθώς οι αντιθέσεις και οι διαφορές ποτέ δεν γίνεται να ομογενοποιηθούν πλήρως: Την Δευτέρα 3 Οκτωβρίου 2016 διοργανώθηκε μέσω facebook αλλά και με την εργαλειακή-στήριξη κομμάτων της αντιπολίτευσης και τη αριστεράς η πορεία Cyrni protest, δηλαδή η “Πορεία στα Μαύρα” ή όπως την αποκαλούν άλλες “η Μαύρη Δευτέρα”. Σε 60 πόλεις της Πολωνίας χιλιάδες γυναίκες κατέβηκαν σε απεργία γυναικών με συνθήματα και πανό όπως “δεν έχουμε σκοπό της ζωής μας να γεννάμε” ή “δεν είμαστε μηχανές μωρών”. Αξίζει να σημειωθεί ότι δε ήταν απλά πορεία αλλά κανονική απεργία. Οι γυναίκες απείχαν από τις εργασίες του, οικιακές ή έμμισθες.

Η τεράστια αντίδραση στους κανονιστικού αυτούς νόμους, όπως μαρτυρούν πολλές γυναίκες έχει να κάνει με την ήδη συσσωρευμένη οργή εδώ και χρόνια για το αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο. Σε μια τόσο φτωχή χώρα όπως η Πολωνία οι γυναίκες είναι αναγκασμένες να ταξιδεύουν στη Τσεχία ή την Γερμανία για να κάνουν άμβλωση ενώ άλλες προχωρούν σε παράνομες μεθόδους με κακές συνθήκες που θέτουν τη ζωή τους σε μεγάλο κίνδυνο. Ακριβώς γιαυτό το λόγο ένα από τα συνθήματα των πορειών ήταν ότι “η νομοθεσία για τις γυναίκες είναι θανατική ποινή”. Επίσης ο νόμος περιλαμβάνει συνταγογράφηση του “χαπιού της επόμενης μέρας” κάτι που ουσιαστικά ακυρώνει τη λειτουργία του αλλά και υποβάλλει τη γυναίκα σε ουσιαστικό έλεγχο της σεξουαλικής της ζωής από τους γιατρούς και τη νομοθεσία.

Οι πορείες συγκέντρωσαν λίγο κόσμο στις επαρχίες αλλά στις μεγάλες πόλεις της χώρας αριθμούσαν αρκετές χιλιάδες γυναικών αλλά και ανδρών που διαδήλωναν μαζί τους. Παρόλα αυτά παραμένει ακόμα αμφίβολο το τι θα γίνει μέσα στον επόμενο μήνα καθώς από τη μια το υπερσυντηρητικό κυβερνών κόμμα έχει αρκετά μεγάλη πλειοψηφία(40%) παρόλα αυτά τον τελευταίο μήνα και ειδικά την προηγούμενη εβδομάδα που ο διάλογος έχει φουντώσει για τα καλά τα ποσοστά του φαίνεται να πέφτουν “σε ενδεχόμενο εκλογών”, ενώ περί το 46% της των ερωτηθέντων δήλωσε ότι στηρίζει την απεργία με το 20% αυτού να δηλώνει ότι θα μετάσχει στις πορείες.

Ο δρόμος είναι ανοιχτός και αυτό το κίνημα είναι ουσιαστικά η μοναδική ουσιαστική απάντηση στην ακροδεξιά άνοδο της Πολωνίας.

Φωτογραφίες

Βίντεο

ΥΓ. μια ματιά στα σχόλια του βίντεο θα πείσει για τις σχέσεις κανονικοποίησης και έθνους.

ourbabadoesntsayfairytales