Το δακρυγόνο ανακαλύφθηκε από κάποιους αμερικάνους χημικούς στα 1928. Αναπτύχθηκε σαν όπλο στη διάρκεια του ΄Β Παγκοσμίου Πολέμου αλλά χρησιμοποιήθηκε εκτεταμένα για πρώτη φορά στον πόλεμο του Βιετνάμ.
Την πιο συχνή του χρήση όμως βρήκε στα επόμενα χρόνια από τις κατασταλτικές δυνάμεις των κρατών ενάντια σε διαδηλώσεις και κινητοποιήσεις του “εσωτερικού εχθρού”. Η χρήση του αποσκοπεί στο να καταστήσει το “θύμα” ανίκανο να αντισταθεί ή να ξεφύγει ώστε να περάσει υπό τον έλεγχο των δυνάμεων της τάξης. Οι πιο κοινοί τύποι δακρυγόνων/ασφυξιογόνων στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ είναι οι: CS (o-chlorobenzylidenemalononitrile) και CN (w-chloroacetophenone).
Κάποιες συνέπειες της έκθεσης του οργανισμού σ’ αυτά είναι: έντονος ερεθισμός των ματιών που προκαλεί δάκρια ή και προσωρινή τύφλωση, ερεθισμός των βλενογόννων της μύτης, της τραχείας, των πνευμόνων, βήχας, ερεθισμός του λάρυγγα και του στομάχου, τάση για εμετό, πιθανότητα διάρροιας, άγχος-αύξηση των σφιγμών, εφίδρωση, δερματικοί ερεθισμοί. Σε περιπτώσης εισπνοής μεγάλης ποσότητας, έχει καταγραφεί σε τοξικολογική μελέτη ακόμη και χημική πνευμονίτιδα αλλά και θανατηφόρο πνευμονικό οίδημα, καρδιακές προσβολές, γαστρεντερίτιδα, ηπατοκυτταρικές λοιμώξεις, θάνατοι.
Το CS ιδιαίτερα, είναι αλκαλικός διαλύτης σουλφυδρυλικών ομάδων και πιθανόν του DNA. Ενδέχεται λοιπόν να προκαλεί ακόμα και γενετικές μεταλλάξεις.
Η έξαρση των συμπτωμάτων ευνοείται πάντως με τη θερμότητα ή την ξηρασία, ενώ ακόμη και μικρές ποσότητες δακρυγόνου μπορούν να επιφέρουν προσωρινά έντονη δυσφορία σε πολλούς ανθρώπους, πράγμα που το καθιστά κι ένα από τα καθιερωμένα όπλα για τον έλεγχο του πλήθους. Χαρακτηριστική είναι η πρώτη αντίδραση του οργανισμού, βλεφαροσπασμοί, αίσθηση καψίματος και σωματικού πόνου.
Συνήθως εκτοξεύονται ως κάνιστρα από ειδικά όπλα κάποια από τα οποία ρίχνουν και 4-5 βλήματα διασποράς. Μην επιχειρήσεις να πιάσεις το βλήμα με γυμνά χέρια γιατί είναι υπερβολικά θερμό, ενώ ο χρόνος που χρειάζεται για να πεταχτεί πίσω αρκεί για να επιδράσει πάνω σου αποτελεσματικά. Μπορεί επίσης να ψεκάζονται από σπρέυ χειρός ή από φισούνες σε μέγεθος πυροσβεστήρα. Στην περίπτωση αυτή μπορούν να προκαλέσουν μέχρι και εγκαύματα πρώτου βαθμού.
Φροντίδα:
Αυτό που επιφέρει συνήθως η έκθεση στο CS ή το CN είναι ερεθισμός των ματιών και της τραχείας, βλεφαροσπασμοί, δάκρυα, βήχας, φτάρνισμα, ρινική καταρροή, μαζί με μια αίσθηση καψίματος στο εκτεθειμένο δέρμα και στο στόμα. Κάποιοι άνθρωποι νιώθουν ναυτία, τάσεις για εμετό, φωτοφοβία, πονοκεφάλους. Τα συμπτώματα αυτά συνήθως εξαφανίζονται λίγες ώρες μετά την έκθεση. Η δυσφορία συνήθως κρατά για μισή το πολύ ώρα, ενώ το σπρέυ πιπεριού μπορεί να ενοχλεί ακόμη και μετά από 2 ώρες. Αυτό που πρέπει να γίνει άμεσα είναι η πρόσβαση σε κάποιο μέρος με καθαρό αέρα, απομάκρυνση από το σημείο όπου έχει πέσει ή έχει ψεκαστεί το δακρυγόνο/ασφυξιογόνο και το ξέπλυμα της επιδερμίδας και των ματιών. ’τομα με διεγνωσμένα αναπνευστικά προβλήματα όπως άσθμα ή εμφύσημα πρέπει να είναι πολύ πιο επιφυλακτικά καθώς ρισκάρουν μια επιδείνωση ή και μονιμοποίηση του προβλήματος σε περίπτωση έκθεσής τους. Το ίδιο όσον αφορά άτομα που φορούν φακούς επαφής, καθώς οι ουσίες που προκαλούν ερεθισμούς παγιδεύονται πίσω απ’ τους φακούς κι έτσι παρατείνεται η έκθεση σ αυτές. Αν ωστόσο φοράς φακούς μην τους πιάσεις παρά μόνο με καθαρά δάχτυλα, μην τους τρίψεις, μην τους πιέσεις.
Όταν λοιπόν πέσει ή ψεκαστεί το δακρυγόνο/ασφυξιογόνο μην πανικοβάλλεσαι και μη τρίψεις τα μάτια σου. Έχε στο μυαλό σου ότι αυτό δεν είναι και το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί. Παρά την σύγχυση και τον πανικό, μπορείς να βρείς κάποια ανοιχτωσιά να καταφύγεις. Μείνε ψύχραιμος και ανάπνεε αργά.
Θυμήσου ότι είναι μόνο προσωρινό.
Καθησύχασε τους διπλανούς σου αν έχουν καταληφθεί από τον πανικό. Στη συνέχεια, ξέπλυνε το πρόσωπο με ένα διάλυμα αποτελούμενο κατά 50% από νερό και 50% από βασικό διάλυμα (π.χ. Maalox) που θα έχεις παρασκευάσει από πριν, ή άφθονο νερό.
Μην καταπιείς! Φύσηξε επίμονα την μύτη σου, ξέπλυνε το στόμα, φτύσε. Στάσου σε κάποιο σημείο με καθαρό αέρα, με το πρόσωπο προς την μεριά του ανέμου. Αργότερα, καλό είναι να κάνεις ένα ντους με δροσερό νερό και σαπούνι. Ξέπλυνε προσεκτικά το κεφάλι, ούτως ώστε το νερό από τα μαλλιά σου να μην τρέχει στα μάτια. Κλείσε τα ρούχα που φορούσες σε σακούλες μέχρι να τα πλύνεις, με ισχυρό βασικό (μη-όξεινο) απορρυπαντικό. Πίνε άφθονο νερό.
Σε περίπτωση που αντιληφθείς μακροχρόνια συμπτώματα, όπως ερεθισμούς των ματιών ή αναπνευστικά προβλήματα κάποιες μέρες μετά, αναζήτησε ιατρική βοήθεια. Τις επόμενες μέρες, πίνε άφθονο νερό, ακόμη καλύτερα στίβοντας μέσα λίγο λεμόνι. Κοιμήσου αρκετά και απόφευγε το τσιγάρο, το αλκοόλ, την καφείνη, τα τηγανητά/λιπαρά γεύματα: Βοήθησε το συκώτι σου να αποβάλλει τα τοξικά.
Πρόληψη:
Καλύπτουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος του σώματός μας, ιδιαίτερα αν έχουμε κάποιο έγκαυμα, ξεφλούδισμα από τον ήλιο κλπ, δεν το αφήνουμε σε καμία περίπτωση εκτεθειμένο. Χρησιμοποιούμε αντηλιακό (βασικό) και σε καμμία περίπτωση λοσιόν/έλαια κλπ γιατί παρατείνουν την επίδραση των δακρυγόνων. Στο εμπόριο μπορούν να βρεθούν ειδικές αντι-ασφυξιογόνες μάσκες (οι καλύτερες είναι αυτές που καλύπτουν ολόκληρο το κεφάλι, με φίλτρα τύπου ΝΑΤΟ, ενώ σε καμμία περίπτωση δεν πρέπει να παίρνουμε τις παλιού τύπου οι οποίες περιέχουν ασβέστιο στα φίλτρα), ωστόσο, η κατοχή μιας τέτοιας μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον μας σε μια πιθανή προσαγωγή, εξακρίβωση κλπ. Εναλλακτικά, μπορούμε να έχουμε γυαλάκια κολυμβητηρίου, ή στην χειρότερη περίπτωση ένα καθαρό μαντήλι, ακόμα και ελαφρώς ποτισμένο στο διάλυμα Maalox, ώστε να καλύπτει την μύτη και το στόμα μας.
